DHEA-S, czyli siarczan dehydroepiandrosteronu, to jeden z najważniejszych wskaźników równowagi hormonalnej w organizmie. Jego stężenie może wpływać na zdrowie fizyczne, samopoczucie, a nawet wygląd – od masy mięśni po stan skóry i owłosienie. Zaburzenia poziomu DHEA-S bywają związane z takimi problemami jak trądzik, nadmierne owłosienie czy wypadanie włosów typu męskiego. Czy wiesz, że niski poziom DHEA-S może mieć związek z chorobami autoimmunologicznymi lub zaburzeniami hormonalnymi? W tym artykule przybliżamy, czym jest ten hormon, dlaczego jego poziom ma znaczenie i kiedy warto wykonać badanie DHEA-S.
Czym jest hormon DHEA-S i jaką pełni rolę w organizmie?
DHEA-S, czyli siarczan dehydroepiandrosteronu, to związek zaliczany do androgenów – hormonów płciowych, które odgrywają ważną rolę zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Produkowany głównie przez korę nadnerczy, a w mniejszym stopniu przez jajniki i jądra, DHEA-S jest prekursorem innych hormonów płciowych, takich jak testosteron i estrogeny. Jego stężenie w surowicy krwi stanowi istotny wskaźnik, który pozwala ocenić funkcję nadnerczy oraz ogólną równowagę hormonalną.
Wysoki poziom DHEA-S może wiązać się z cechami męskimi u kobiet, takimi jak łysienie typu męskiego czy nadmierne owłosienie twarzy, natomiast niski poziom DHEA-S może wpływać na osłabienie masy mięśni, obniżenie libido, pogorszenie samopoczucia czy zaburzenia erekcji u mężczyzn. DHEA-S bierze również udział w procesie dojrzewania płciowego, wspiera funkcje układu odpornościowego, a niektóre badania sugerują, że może spowolnić proces starzenia i poprawić pracę mózgu. Choć jego poziom naturalnie spada po 30. roku życia, jego znaczenie w diagnostyce zaburzeń hormonalnych pozostaje niezmiennie istotne.
Kiedy lekarz może zlecić badanie DHEA-S?
Badanie poziomu DHEA-S jest ważnym elementem diagnostyki wielu schorzeń hormonalnych i metabolicznych. Lekarz endokrynolog lub ginekolog może zlecić oznaczenie jego stężenia, gdy objawy pacjenta wskazują na możliwe zaburzenia pracy nadnerczy, nieprawidłowości w produkcji androgenów lub inne problemy z równowagą hormonalną.
Wskazania do wykonania badania DHEA-S mogą obejmować:
• Nadmierne owłosienie twarzy i ciała (hirsutyzm)
• Trądzik o podłożu hormonalnym
• Łysienie typu męskiego u kobiet
• Nieregularny cykl menstruacyjny lub zanik miesiączki
• Podejrzenie zespołu policystycznych jajników (PCOS)
• Objawy przedwczesnego dojrzewania płciowego u dzieci
• Podejrzenie przerostu kory nadnerczy lub guza nadnerczy
• Niewyjaśniona niepłodność u kobiet i mężczyzn
• Zwiększona masa mięśniowa, niski głos lub powiększenie prącia
Zlecenie badania może mieć również na celu ocenę funkcji nadnerczy, wykrycie nadczynności nadnerczy zależnej od ACTH lub w rzadkich przypadkach — różnicowanie innych chorób autoimmunologicznych i metabolicznych. Interpretacja wyników powinna być zawsze dokonana przez lekarza w kontekście objawów klinicznych oraz poziomu innych hormonów.
W naszym centrum medycznym szybko umówisz się na wizytę z lekarzem. Skontaktuj się z nami pod numerem 12 333 777 1 lub skorzystaj z całodobowej rejestracji online!
Jak wygląda badanie poziomu DHEA-S i jak się do niego przygotować?
Badanie poziomu DHEA-S to jedno z prostszych i powszechnie wykonywanych badań laboratoryjnych, które pozwala ocenić funkcję nadnerczy oraz wykryć ewentualne zaburzenia hormonalne. Polega na jednorazowym pobraniu próbki krwi żylnej, najczęściej w godzinach porannych, kiedy stężenie hormonu jest najwyższe i najbardziej miarodajne. Choć badanie DHEAS nie wymaga specjalistycznego przygotowania, zaleca się, aby pacjent był na czczo i unikał intensywnego wysiłku fizycznego oraz stresu dzień wcześniej.
Warto też poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, szczególnie jeśli stosowana jest doustna antykoncepcja lub preparaty zawierające hormony płciowe, ponieważ mogą one wpłynąć na wynik badania. U kobiet ważne jest także uwzględnienie fazy cyklu miesiączkowego, ponieważ jego stężenie może się wówczas nieznacznie wahać.
Normy DHEA-S – jak interpretować wyniki?
Interpretacja wyników poziomu DHEA-S powinna zawsze odbywać się w kontekście wieku, płci oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Prawidłowy poziom DHEA-S zmienia się dynamicznie – najwyższe stężenie obserwuje się między 20. a 30. rokiem życia, a z wiekiem jego stężenie stopniowo maleje. Utrzymujący się wysoki poziom DHEA-S może świadczyć m.in. o nadczynności nadnerczy, guzie nadnerczy, przerostu kory nadnerczy, zespole Cushinga czy guzie wydzielającym ACTH. Z kolei niski poziom DHEA-S bywa związany z niedoczynnością przysadki mózgowej, niewydolnością kory nadnerczy, niedoczynnością tarczycy lub przewlekłym stresem i innymi chorobami autoimmunologicznymi.
Przykładowe normy DHEA-S w surowicy krwi (wartości referencyjne mogą się nieco różnić w zależności od laboratorium):
• Kobiety 20–29 lat: 65–380 µg/dl
• Kobiety 30–39 lat: 45–270 µg/dl
• Kobiety 40–49 lat: 32–240 µg/dl
• Mężczyźni 20–29 lat: 280–640 µg/dl
• Mężczyźni 30–39 lat: 120–520 µg/dl
• Mężczyźni 40–49 lat: 95–530 µg/dl
Należy pamiętać, że każde laboratorium może stosować inne zakresy referencyjne, dlatego wynik warto zawsze skonsultować z lekarzem, który oceni jego znaczenie w odniesieniu do konkretnych objawów, takich jak hirsutyzm, trądzik, niepłodność czy nieregularne miesiączki. W przypadku odchyleń od normy konieczne może być poszerzenie diagnostyki o inne hormony, aby ustalić źródło zaburzeń hormonalnych.
Najczęstsze przyczyny podwyższonego DHEA-S
Podwyższony poziom DHEA-S może być sygnałem poważnych zaburzeń hormonalnych, zwłaszcza gdy jego stężenie znacznie przekracza normy i towarzyszą mu charakterystyczne objawy, takie jak hirsutyzm, trądzik, nieregularne miesiączki czy łysienie typu męskiego. Jedną z najczęstszych przyczyn nadmiaru DHEA-S jest zespół policystycznych jajników (PCOS), w którym dochodzi do nadmiernej produkcji androgenów. Podwyższonym poziomem DHEAS mogą się także charakteryzować osoby z nadczynnością nadnerczy zależną od ACTH, przerostem kory nadnerczy lub obecnością guza nadnerczy. W niektórych przypadkach źródłem zaburzeń może być guz przysadki mózgowej, który stymuluje nadnercza do nadprodukcji hormonów.
Do innych możliwych przyczyn należą:
• zespół Cushinga
• guzy wydzielające ACTH
• infekcja nadnerczy
• przyjmowanie niektórych leków hormonalnych (np. androgenów)
• przedwczesne dojrzewanie płciowe u dzieci
• rzadkie choroby genetyczne powodujące zaburzenia steroidogenezy
W przypadku podwyższonego poziomu DHEA-S warto skonsultować się z endokrynologiem, który na podstawie pełnego obrazu klinicznego i wyników dodatkowych badań oceni, czy przyczyną są łagodne odchylenia, czy może poważniejsze zaburzenia hormonalne wymagające leczenia. Specjalista pomoże również ustalić, czy konieczna jest dalsza diagnostyka w kierunku chorób nadnerczy, przysadki mózgowej lub innych źródeł zaburzeń gospodarki hormonalnej.
Źródła:
M. Karasek, Dehydroepiandrosteron (DHEA) u kobiet po menopauzie (2005). Dostęp: 03.10.2025
A. Figas, Z. Aurast, K. Mizera, M. Grzejda, A. Rabiza, M. Owecki, DHEA-S – nowe kierunki w praktyce klinicznej (2022). Dostęp: 03.10.2025
