Miażdżyca to przewlekła choroba układu sercowo naczyniowego, która przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo, stopniowo ograniczając przepływ krwi w tętnicach doprowadzających krew do najważniejszych narządów. Złogi tłuszczowe, czyli blaszki miażdżycowe, gromadzą się w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do ich stopniowego zwężania i usztywnienia. Utrudniony dopływ krwi może z czasem prowadzić do poważnych powikłań, takich jak udaru mózgu czy zawał serca. Miażdżyca należy dziś do najczęstszych przyczyn zgonów na świecie, a jej rozwój w dużej mierze zależy od stylu życia. Jak chronić naczynia krwionośne i zachować prawidłowy przepływ krwi, by jak najdłużej cieszyć się zdrowiem?
Przyczyny miażdżycy – co zwiększa ryzyko choroby?
Miażdżyca to przewlekła choroba zapalna tętnic, której rozwój może rozpocząć się już w młodym wieku
i postępować latami, nie dając wyraźnych objawów. Kluczową rolę w powstawaniu blaszek miażdżycowych odgrywają złogi tłuszczowe odkładające się w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do zwężenia światła tętnic i ograniczenia przepływu krwi. Ryzyko wystąpienia miażdżycy wzrasta pod wpływem wielu czynników, zarówno tych, na które mamy wpływ, jak i uwarunkowanych genetycznie.
Do najważniejszych czynników ryzyka miażdżycy należą:
- palenie tytoniu i palenie papierosów elektronicznych,
- podwyższony cholesterol – zwłaszcza zły cholesterol (LDL),
- nadciśnienie tętnicze i predyspozycje do rozwoju nadciśnienia tętniczego,
- otyłość, szczególnie brzuszna,
- cukrzyca typu 2,
- niewystarczająca aktywność fizyczna i siedzący tryb życia,
- dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, tłuszcze trans i cukry proste,
- przewlekły stres emocjonalny,
- wiek powyżej 50 roku życia,
Im więcej czynników ryzyka występuje jednocześnie, tym szybciej może postępować rozwój miażdżycy
i tworzenie się blaszek miażdżycowych prowadzących do zwężenia tętnic wieńcowych, tętnic kończyn dolnych czy tętnic nerkowych. Warto podkreślić, że zmiany miażdżycowe mają charakter ogólnoustrojowy – mogą dotyczyć różnych lokalizacji i prowadzić do groźnych zaburzeń krążenia. Dlatego tak istotna jest profilaktyka i regularna kontrola stanu naczyń krwionośnych.
Jakie są pierwsze objawy miażdżycy?
Miażdżyca przez wiele lat może rozwijać się bezobjawowo, dlatego nazywana jest „cichym zabójcą”. Pierwsze symptomy pojawiają się zwykle wtedy, gdy blaszki miażdżycowe prowadzą do znacznego zwężenia światła naczyń i ograniczają przepływ krwi do ważnych narządów. Objawy miażdżycy zależą od lokalizacji zmian miażdżycowych i stopnia zaawansowania choroby, jednak niektóre sygnały powinny wzbudzić szczególną czujność.
Do najczęstszych objawów miażdżycy należą:
- bóle w klatce piersiowej (dławica piersiowa), nasilające się przy wysiłku fizycznym – charakterystyczne dla miażdżycy tętnic wieńcowych,
- zawroty głowy, zaburzenia równowagi i objawy niedokrwienia mózgu – w przypadku miażdżycy tętnic szyjnych i choroby naczyń mózgowych,
- obrzęki nóg, uczucie ciężkości, bladość skóry i zaburzenia czucia – w przypadku miażdżycy kończyn dolnych,
- osłabienie funkcji nerek i objawy niewydolności nerek – mogące świadczyć o miażdżycy tętnic nerkowych,
- zaburzenia pamięci i świadomości, które mogą być skutkiem ograniczenia dopływu krwi do mózgu.
Warto pamiętać, że objawy miażdżycy nie zawsze są jednoznaczne i często przypisywane są innym dolegliwościom, co opóźnia rozpoznanie choroby. W przypadku miażdżycy tętnic szyjnych groźnym sygnałem może być objawowe zwężenie tętnicy szyjnej, które zwiększa ryzyko udaru mózgu. Regularne badania profilaktyczne i kontrola czynników ryzyka są kluczowe, aby wykryć zmiany miażdżycowe zanim dojdzie do poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy niedokrwienia kończyn dolnych.
W naszym centrum medycznym szybko umówisz się na wizytę z lekarzem. Skontaktuj się z nami pod numerem 12 333 777 1 lub skorzystaj z całodobowej rejestracji online!
Diagnostyka miażdżycy – jakie badania warto wykonać?
Wczesne wykrycie zmian miażdżycowych jest kluczowe, aby zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak zawał serca, udaru mózgu czy niewydolność nerek. Diagnostyka miażdżycy opiera się zarówno na badaniach laboratoryjnych, jak i obrazowych, które pozwalają ocenić stopień zwężenia światła tętnic i ograniczenia przepływu krwi. Podstawowym badaniem jest lipidogram, określający poziom cholesterolu całkowitego, zły cholesterol LDL, dobry cholesterol HDL oraz stężenia triglicerydów. W celu oceny zmian w ścianach naczyń krwionośnych i obecności blaszek miażdżycowych, często wykonuje się USG doppler, które pozwala na nieinwazyjną ocenę przepływu krwi w tętnicach szyjnych, kończyn dolnych czy tętnic nerkowych.
W przypadku podejrzenia miażdżyca tętnic wieńcowych stosuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa serca (CT) lub koronarografia, które precyzyjnie pokazują lokalizację zmian miażdżycowych
i stopień ich zaawansowania. Diagnostyka powinna obejmować również analizę czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość czy palenie tytoniu, ponieważ ich obecność znacząco wpływa na tempo rozwoju miażdżycy. Regularna kontrola stanu naczyń krwionośnych pozwala na wczesne wdrożenie leczenia farmakologicznego i modyfikację stylu życia, co może zahamować postęp choroby.
Leczenie miażdżycy – dieta, aktywność fizyczna i leki
Leczenie miażdżycy wymaga kompleksowego podejścia, które łączy modyfikację stylu życia z leczeniem farmakologicznym. Kluczowym elementem jest zdrowa dieta, bogata w produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce morza, nienasycone kwasy tłuszczowe oraz błonnika pokarmowego, a jednocześnie uboga w tłuszczów trans, nasyconych kwasów tłuszczowych i cukry proste. Taki sposób żywienia wspiera prawidłową przemianę tłuszczów, pomaga utrzymać prawidłową masę ciała i obniżyć poziom cholesterolu całkowitego oraz zły cholesterol LDL, ograniczając tym samym rozwój blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych.
Regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności poprawia kondycję układu sercowo naczyniowego, usprawnia dopływ krwi do narządów i wspomaga redukcję czynników ryzyka miażdżycy, takich jak otyłość czy nadciśnienie tętnicze. W przypadku zaawansowanych zmian miażdżycowych konieczne może być leczenie farmakologiczne, a w niektórych sytuacjach także zabiegi inwazyjne, takie jak usunięcie blaszki miażdżycowej z pomocą pomostu naczyniowego. Skuteczne leczenie miażdżycy wymaga indywidualnego podejścia i systematycznej kontroli, by zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak zawał mięśnia sercowego, udaru mózgu czy niewydolność nerek.
Jak długo można żyć z miażdżycą? Przebieg choroby i możliwe powikłania
Miażdżyca to przewlekła choroba układu sercowo naczyniowego, która rozwija się stopniowo, a jej przebieg zależy od lokalizacji zmian miażdżycowych, tempa rozwoju blaszek miażdżycowych oraz skuteczności leczenia. W przypadku miażdżycy tętnic wieńcowych czy tętnic szyjnych, zwężenie światła tętnic ograniczające przepływ krwi może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak choroba niedokrwienna serca, udaru mózgu lub martwica mięśnia sercowego. Miażdżyca kończyn dolnych, szczególnie w zaawansowanym stadium, może skutkować przewlekłym niedokrwieniem, zaburzeniami krążenia i rozwojem owrzodzeń,
a nawet koniecznością amputacji.
Wielu pacjentów z miażdżycą, zwłaszcza wykrytą we wczesnym stadium, może żyć długie lata, będąc pod ścisłą kontrolą lekarza kardiologa i przestrzegając zaleceń. Nieleczona miażdżyca prowadzi do poważnych powikłań, które stanowią jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. Pęknięcie blaszki miażdżycowej
w tętnicach wieńcowych lub mózgowych może spowodować nagłe ograniczenie dopływu krwi, skutkując zawałem mięśnia sercowego lub niedokrwienia mózgu. Dlatego tak ważne jest, aby wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne i leczenie miażdżycy zanim dojdzie do powikłań zagrażających życiu.
Źródła:
K. Berek, R. Bobiński, Miażdżyca — choroba wieloczynnikowa (2009). Dostęp : 25.07.2025
E. Fiał, Miażdżyca jako choroba cywilizacyjna XXI wieku (2023). Dostęp : 25.07.2025
A. Gorczyca, Współczesne spojrzenie na miażdżycę – patofizjologia, diagnostyka i profilaktyka (2022). Dostęp : 25.07.2025
